Οδηγός για κραμπόν

20/03/2024

από Nikos Mitsakis

Όποτε ετοιμαζόμαστε για ορειβασία, ένας απαράβατος κανόνας είναι ότι εάν υπάρχει χιόνι (και άρα θα υπάρχει και πάγος) παίρνουμε οπωσδήποτε κραμπόν. Χωρίς κραμπόν δεν πάμε πουθενά. Πέραν του ότι είναι επικίνδυνο να γλιστρήσουμε κάπου και να τραυματιστούμε, είναι πρακτικά αδύνατον να ανέβεις μία παγωμένη πλαγιά δίχως κραμπόν. Άρα εάν ασχολείστε είτε λίγο είτε πολύ με την ορειβασία, είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζετε κάποιες βασικές πληροφορίες για αυτό το πολύ σημαντικό μέρος του ορειβατικού εξοπλισμού.

Ανεξάρτητα από το είδος ορειβασίας που κάνετε και το επίπεδό σας, εάν έχετε ανέβει για ορειβασία σε βουνό με χιόνια, σίγουρα θα έχετε ήδη μία πρώτη γνωριμία με τα κραμπόν.

Αυτή η πρώτη γνωριμία μπορεί να σας αφήσει λίγο μπερδεμένους καθώς υπάρχουν διαφορετικά είδη κραμπόν, με διαφορετικά δεσίματα και διαφορετικά είδη υποδημάτων που ταιριάζουν στον κάθε τύπο κραμπόν. Αλλά μη ανησυχείτε, είμαστε εδώ για να εξηγήσουμε το κάθε είδος, να μιλήσουμε για τις διαφορές τους, τη χρησιμότητά τους, και να σας βοηθήσουμε να προβείτε στην κατάλληλη αγορά!

Λίγη Ιστορία

Τα πρώτα σύγχρονα κραμπόν σχεδιάστηκαν το 1908 από τον ορειβάτη Oscar Eckenstein, αγγλικής καταγωγής, και κυκλοφόρησαν στην αγορά από την ιταλική εταιρία Grivel, η οποία εξακολουθεί μέχρι σήμερα να έχει μεγάλο όνομα στα είδη ορειβατικού εξοπλισμού. Τα κραμπόν έδωσαν τη δυνατότητα σε ορειβάτες να περιηγηθούν σε όλο και μεγαλύτερα υψόμετρα με ασφάλεια και αυτοπεποίθηση. Φυσικά μπορείτε να πείτε ότι άλλαξαν το τοπίο της ορειβασίας οριστικά και έτσι οι μεγαλύτερες κορυφές του κόσμου κατακτήθηκαν τον 20 αιώνα. Μέχρι τότε οι ορειβάτες χρησιμοποιούσαν δερμάτινες μπότες με καρφιά στην σόλα του παπουτσιού.

Τα πρώτα κραμπόν ήταν κατασκευασμένα από σίδερο ή ατσάλι και ζύγιζαν 500-900γρ. το κάθε ένα, παραδόξως σχεδόν όσο ζυγίζουν και σήμερα. Δένονταν στο παπούτσι με λουριά από δέρμα ή κάνναβη που τα περνούσαν μέσα από τους ειδικούς κρίκους.

Οι έμπειροι ορειβάτες της εποχής σύστηναν στο ορειβατικό κοινό να αγοράζει κραμπόν με τουλάχιστον 8 ακίδες, κάτι που ισχύει μέχρι και σήμερα. Όμως τι ακριβώς είναι τα κραμπόν;

Τι είναι τα Κραμπόν

Τα κραμπόν ουσιαστικά είναι στιβαροί σκελετοί με μεταλλικές ακίδες / αιχμές που περιδένονται γύρω από τα παπούτσια ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα γλιστρήματος καθώς οι ακίδες καρφώνονται στον πάγο και σταθεροποιείται το πάτημα.

Πάγο μπορεί να συναντήσουμε σε μεγάλο υψόμετρο όλο τον χρόνο, ή σε χαμηλότερο υψόμετρο κατά τους χειμερινούς μήνες. Πάγο όμως ίσως να συναντήσουμε και στην πόλη, και μπορεί εδώ στην Ελλάδα στις περισσότερες περιοχές να μην είναι συχνό το φαινόμενο, όμως σε πάρα πολλά μέρη του κόσμου οι άνθρωποι αναγκάζονται να κυκλοφορούν καθημερινά σε χιόνι και πάγο και δεν γίνεται να ζουν κάθε λεπτό με τον κίνδυνο να γλιστρήσουν. Τα κραμπόν λοιπόν έρχονται πάλι να βοηθήσουν! Όχι, δεν είναι τα χοντροκομμένα ορειβατικά κραμπόν με τις τεράστιες ακίδες αλλά τα λεγόμενα microspikes, γι αυτό πάμε να δούμε όλα τα είδη ξεχωριστά ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε περίπτωση!

Είδη Κραμπόν

Υπάρχουν 3 κατηγορίες ορειβατικών κραμπόν, τα C1, C2 και C3.

C1 – Flexible Crampons (Εύκαμπτα / δετά)

Φωτό: C1 εύκαμπτο/δετό κραμπόν

Τα C1 είναι σχεδιασμένα για χειμερινή πεζοπορία ή για διάσχιση παγετώνων και δεν είναι σχεδιασμένα για ορειβασία και τεχνική αναρρίχηση. Έχουν συνήθως 8-10 αιχμές και κάποια πιθανόν να μην έχουν μπροστινές ανασηκωμένες ακίδες. Το μπροστινό και το πίσω μέρος του κραμπόν ενώνονται με μία λάμα η οποία προσαρμόζει το μήκος, δηλαδή το μέγεθος του κραμπόν. Η πρόσδεση γίνεται με λουριά που περνούν μέσα από τη δέστρα των δακτύλων, συνδέεται με τη βάση της φτέρνας και τραβιέται σφιχτά για να δημιουργήσει ένα ασφαλές δέσιμο. Επειδή η πρόσδεση είναι με λουριά μπορεί να φορεθεί σε οποιαδήποτε ορειβατική μπότα (Β1, Β2, Β3). Επειδή όμως το κραμπόν είναι εύκαμπτο πιθανόν η μπότα να κινείται λίγο μέσα ακόμη κι αν είναι σφιχτά δεμένο, για αυτό τον λόγο δεν χρησιμοποιείται για αναρρίχηση αλλά κυρίως για περπάτημα. Επίσης καλό είναι να λάβουμε υπόψιν μας ότι το δέσιμο με λουριά είναι σίγουρα πιο δύσκολο φορώντας γάντια.

C2 Semi-fast / Hybrid Crampons (Ημιάκαμπτα)

Φωτο: Ημιάκαμπτα / semi-fast κραμπόν

Τα C2 είναι και γνωστά ως υβριδικά, καθώς χρησιμοποιούν λουρί για την μπροστινή δέστρα αλλά στο πίσω μέρος κουμπώνουν στην μπότα με έναν ειδικό μηχανισμό παρόμοιο με τα πέδιλα του σκι. Για τον λόγο αυτόν ταιριάζουν μόνο σε ημιάκαμπτες Β2 και άκαμπτες Β3 ορειβατικές μπότες οι οποίες έχουν ειδική εγκοπή στην φτέρνα ώστε να κουμπώνουν στο κραμπόν. Είναι ημιάκαμπτα κι έχουν συνήθως 12 κοφτερές ακίδες κατάλληλες για ορειβασία και μεικτή αναρρίχηση, αλλά δεν είναι ιδανικά για τεχνική παγοαναρρίχηση.

C3 Fast Crampons (Άκαμπτα)

Τα C3 είναι γνωστά και ως fast κραμπόν τα οποία είναι εντελώς αυτοματοποιημένα στην πρόσδεσή τους. Φοριούνται αποκλειστικά από άκαμπτες μπότες Β3 οι οποίες έχουν ειδικές εγκοπές μπροστά και πίσω ώστε να κουμπώνουν αυτόματα στα κραμπόν, όπως ακριβώς και οι μπότες του σκι. Είναι εντελώς άκαμπτα και απόλυτα σταθερά πράγμα που τα καθιστά κατάλληλα για μεγάλα βουνά με δύσκολη μεικτή αναρρίχηση και κυρίως για κάθετη παγοαναρρίχηση, αλλά λιγότερο βολικά για περπάτημα. Μπορεί να έχουν 12 ή και 14 ακίδες οι οποίες θα είναι πολύ κοφτερές και οδοντωτές.

Κατασκευή

Το υλικό τους συνήθως είναι είτε από ατσάλι (απλό ή ανοξείδωτο) είτε από αλουμίνιο. Το ατσάλι είναι σαφώς πιο ανθεκτικό στις κακουχίες ενώ το αλουμίνιο είναι πιο ελαφρύ. Εάν πρόκειται να τα χρησιμοποιείτε συχνά το ανοξείδωτο ατσάλι σίγουρα θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Τα βασικά μέρη ενός κραμπόν είναι:

Οι δέστρες. Σχετικά με το είδος πρόσδεσης πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα σε κραμπόν με λουριά, υβριδικά ή αυτόματα).
Οι αιχμές. Τα κραμπόν μπορεί να έχουν από 8 ως 14 ακίδες. Όσο πιο τεχνικά τόσο περισσότερες και πιο κοφτερές. Υπάρχουν και κραμπόν με μία μόνο μπροστινή ακίδα η οποία δίνει τη δυνατότητα μεγαλύτερης ακρίβειας στην κάθετη παγοαναρρίχηση ή στον βράχο (π.χ. dry tooling)

3. Η λάμα. Η λάμα ενώνει το μπρος με το πίσω μέρος του κραμπόν και μπορεί να αυξομειώσει το μέγεθός του. Στα C1 και στα C2 κραμπόν είναι κάπως εύκαμπτη επιτρέποντας ένα άνετο περπάτημα ενώ στα C3 είναι άκαμπτη και συνεπώς τα κραμπόν πιο σταθερά.

4. Antibot πλάκες. Οι antibot (ή anti-balling) πλάκες υπάρχουν ώστε να μην μαζεύεται πολύ χιόνι κάτω από το κραμπόν με αποτέλεσμα αυτό να μην μπορεί να καρφωθεί καλά στον πάγο, κάτι το οποίο μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνο. Αν παρόλα αυτά δούμε ότι έχει μαζευτεί αρκετό χιόνι στη βάση του κραμπόν μας μπορούμε να το χτυπήσουμε στο πλάι με το πιολέ ή το μπατόν μας ώστε να φύγει.

Εφαρμογή σε ορειβατικές μπότες

Image Credit: Getty

Οι ορειβατικές μπότες που είναι συμβατές με κραμπόν χωρίζονται σε 3 κατηγορίες:

Β1 Εύκαμπτες
Β2 Ημιάκαμπτες
Β3 Άκαμπτες

Ο παρακάτω πίνακας εξηγεί ποια κραμπόν είναι συμβατά με ποιες μπότες. Συμβουλευτείτε τον πίνακα προτού προχωρήσετε σε αγορά μπότας και κραμπόν.

Πηγή: https://www.advnture.com/feature/types-of-crampon

Microspikes (αντι-ολισθητικές σόλες)

Αφού είδαμε τα διαφορετικά είδη ορειβατικών κραμπόν, πάμε να δούμε τα microspikes.

Τα microspikes δεν είναι ακριβώς κραμπόν αλλά όπως λέει η λέξη αποτελούνται κι αυτά από ακίδες οι οποίες είναι μικρότερες και γαντζώνονται στο χιόνι και τον πάγο τόσο ώστε να μη κινδυνεύουμε να γλιστρήσουμε στις καθημερινές μας μετακινήσεις. Για αυτό το λόγο δεν είναι τόσο χοντροκομμένα όσο τα ορειβατικά. Μάλιστα υπάρχουν και κάποια τα οποία είναι πολύ διακριτικά και μπορούν να φορεθούν με οποιοδήποτε παπούτσι, πόλης, αθλητικά ή μπότες (δε συστήνονται για γόβες, sorry ladies…!) Π.χ Petzl Spiky Plus

Πηγές

https://americanalpineclub.org/news/2017/12/18/the-evolution-of-mountaineering-boots

https://www.advnture.com/feature/types-of-crampon

https://www.rei.com/learn/expert-advice/crampons-snow-ice-climbing.html

https://www.ellis-brigham.com/crampons/crampons-buying-guide