Υποστρώματα

30/10/2023

από Nikos Mitsakis

Γιατί χρειάζομαι υπόστρωμα;

Για δύο βασικούς λόγους: άνεση και ζεστασιά. Σχεδόν σε όλες τις καταστάσεις κατασκήνωσης, το έδαφος θα είναι πιο κρύο από το σώμα σας. Όταν ξαπλώνετε, η θερμότητα περνάει από το σώμα σας στο έδαφος (και το αντίστροφο) μέσω αγωγιμότητας. Ο υπνόσακος σας δεν σας κρατά ζεστούς σε αυτήν την κατάσταση, καθώς όλο το γέμισμα κάτω από το σώμα σας συμπιέζεται. Αυτό συμπιέζει όλο τον μονωτικό αέρα και σημαίνει ότι το στρώμα ύπνου σας είναι το μόνο πράγμα που σας κρατά ζεστό από κάτω.

Εκτός από το ότι σας προσφέρει κάτι άνετο για να ξαπλώσετε, το στρώμα ύπνου σας παρέχει ζωτική μόνωση από το κρύο έδαφος.

Εκτός και αν κατασκηνώνετε σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, μπορείτε πραγματικά να χάσετε περισσότερη θερμότητα στο έδαφος παρά στον περιβάλλοντα αέρα – έως και τρεις φορές περισσότερο σε ορισμένες συνθήκες! Αυτό κάνει ένα καλό υπόστρωμα κάμπινγκ απολύτως απαραίτητο.

Πώς επιλέγουμε ένα υπόστρωμα

Πολλοί παράγοντες θα υπαγορεύσουν πώς να επιλέξετε ένα υπόστρωμα, από τον προϋπολογισμό σας έως τη δραστηριότητα που θέλετε και το περιβάλλον σας. Αν και μπορεί να φαίνεται σαν κάτι απλό που θα μπει στη σκηνή σας μαζί με τον υπνόσακο σας, εκατοντάδες στρώματα ύπνου είναι τώρα διαθέσιμα, σε μια μεγάλη σειρά διαφορετικών σχημάτων, μεγεθών, σχεδίων και κατασκευών, οπότε η επιλογή του καλύτερου υποστρώματος μπορεί να είναι δύσκολη.

Τύποι υποστρωμάτων

Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι υποστρωμάτων, και ο καθένας χρησιμοποιεί διαφορετική μέθοδο για να σας απομονώσει από αυτήν την αγώγιμη απώλεια θερμότητας.

1) Υποστρώματα αφρού (αφρολέξ)

https://www.cdc.gr/kataskinosi/ypostromata/apla/

Τα υποστρώματα αφρού κλειστής κυψέλης (όπως τα roll-up της παλιάς σχολής που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι πριν η Therm-a-rest φέρει επανάσταση στον κλάδο με τα υποστρώματα αέρα) είναι πολύ σταθερά, απλά στη χρήση, εξαιρετικά ανθεκτικά και σχετικά φθηνά. Ωστόσο, είναι αρκετά ογκώδη στη μεταφορά και δεν είναι τόσο άνετα για ύπνο.

Ορισμένα στρώματα αφρολέξ χρησιμοποιούν τώρα μια αναδιπλούμενη κατασκευή «Ζ» για να διευκολύνουν τη συσκευασία τους. Άλλες καινοτομίες περιλαμβάνουν επιστρώσεις μεμβράνης αλουμινίου για μείωση της απώλειας θερμότητας και σχεδιασμό «αυγοθήκης» που παγιδεύουν θύλακες μονωτικού αέρα.

Πλεονεκτήματα: Ανθεκτικό, φθηνό, ελαφρύ, εξαιρετική μόνωση

Μειονεκτήματα: Δεν είναι τόσο άνετο όσο άλλες εναλλακτικές λύσεις, πιο ογκώδες και χρειάζεται να δεθεί στο εξωτερικό του σακιδίου σας.

2) Υποστρώματα αέρα

https://www.cdc.gr/kataskinosi/ypostromata/aerostromata/

Τα υποστρώματα αέρα διατίθενται σε μεγάλη ποικιλία, από ελαφριά που είναι ιδανικά για σακίδια πλάτης μέχρι πολύ παχιά που είναι ιδανικά για “glamping” (glamorous camping), δηλαδή για μεγαλύτερη άνεση. Τα περισσότερα υποστρώματα αέρα περιέχουν πλέον μόνωση και/ή ανακλαστικά υλικά για να αυξήσουν τη ζεστασιά. Πολλά υποστρώματα διαθέτουν εναλλακτικές μεθόδους φουσκώματος, ώστε να μπορείτε να γλιτώσετε την αναπνοή σας.

Πλεονεκτήματα: Τα υποστρώματα αέρα είναι απίστευτα άνετα και ελαφριά και ο πιο συμπαγής τύπος υποστρώματος όταν είναι συσκευασμένα. Μπορείτε να προσαρμόσετε τη σταθερότητα του στρώματος απελευθερώνοντας ή προσθέτοντας αέρα από τις βαλβίδες.

Μειονεκτήματα: Τα υποστρώματα αέρα τείνουν να είναι πιο ακριβά όσο πιο ελαφριά και συμπαγή είναι. Μπορεί να τρυπηθούν ή να σχιστούν, αλλά μπορείτε να τα επισκευάσετε στο πεδίο, αν έχετε μαζί σας το κατάλληλο κιτ επισκευής.

Τα υποστρώματα αέρα τείνουν να χάνουν αέρα εάν η εξωτερική θερμοκρασία κυμαίνεται, επομένως ελέγξτε τη σταθερότητα και προσαρμόστε τον αέρα ακριβώς πριν πάτε για ύπνο. Η υγρασία από την αναπνοή μπορεί να παγιδευτεί μέσα, κάτι που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μειωμένη απόδοση ή προβλήματα βακτηρίων ή και μούχλας. Η χρήση μιας χειροκίνητης αντλίας θα βοηθήσει στην αποφυγή συσσώρευσης υγρασίας στο πεδίο, όπως και η αποθήκευση του υποστρώματός σας στο σπίτι ξετυλιγμένο με τις βαλβίδες ανοιχτές.

3) Αυτοφούσκωτα υποστρώματα

https://www.cdc.gr/kataskinosi/ypostromata/autofouskota/

Τα αυτοφούσκωτα υποστρώματα χρησιμοποιούν αφρό ανοιχτής κυψέλης (το σπογγώδες υλικό που χρησιμοποιείτε για να πλύνετε το αυτοκίνητό σας) τυλιγμένο σε ένα ανθεκτικό εξωτερικό ύφασμα. Όταν ανοίγετε τη βαλβίδα, αυτός ο αφρός επανέρχεται σε σχήμα, ρουφώντας αέρα και φουσκώνοντας το στρώμα. Τα περισσότερα υποστρώματα φουσκώνουν μέσα σε 5 λεπτά περίπου, αλλά μπορεί να χρειαστεί να συμπληρώσετε λίγο αέρα στο τέλος. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο χοντρό είναι το υπόστρωμα, τόσο πιο ζεστό θα είναι. Στο εμπόριο κυκλοφορούν συνήθως υποστρώματα πάχους 2,5cm (για καλοκαιρινή χρήση) έως και 10cm (για εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες)

Τα αυτοφούσκωτα υποστρώματα προσφέρουν τον καλύτερο συνδυασμό. Ο αφρός στο εσωτερικό του στρώματος παγιδεύει αέρα για μόνωση και είναι πολύ πιο άνετα να ξαπλώσετε από το κλασσικό αφρώδες στρώμα. Τα στρώματα που φουσκώνουν μόνα τους μπορεί να ποικίλλουν από στρώματα για κάμπινγκ αυτοκινήτου μέχρι υπερελαφριά υποστρώματα ιδανικά για να χωρούν σε σακίδια πλάτης. Είναι σημαντικό να αποθηκεύετε τα αυτοφούσκωτα υποστρώματα ξεδιπλωμένα με τη βαλβίδα ανοιχτή. Η αποθήκευσή τους τυλιγμένα και συμπιεσμένα μπορεί να τους εμποδίσει να φουσκώσουν σωστά όταν θα τα βγάλετε.

Πλεονεκτήματα: Η καλύτερη ισορροπία ζεστασιάς, βάρους και άνεσης, λιγότερη προσπάθεια για να τα φουσκώσετε σε σχέση με τα απλά υποστρώματα αέρα. Τα σχέδια και οι προβλεπόμενες τελικές χρήσεις ποικίλλουν ευρέως. Βεβαιωθείτε ότι αυτό που επιλέγετε έχει μια τιμή R που ταιριάζει στις συνθήκες που περιμένετε.

Μειονεκτήματα: Δεν είναι τόσο ελαφριά και μικρά συσκευασμένα όσο τα απλά υποστρώματα αέρα, και δεν είναι τόσο ανθεκτικά όσο τα κλασσικά στρώματα από αφρολέξ διότι μπορεί να τρυπηθούν. Οπότε χρειάζεται κάποια προσοχή καθώς κι ένα κιτ επισκευής μαζί σας για κάθε ενδεχόμενο! Παρόλα αυτά σήμερα κυκλοφορούν στο εμπόριο εξαιρετικά μικρά και συμπιεσμένα στρώματα για να χωρούν στο σακίδιο και να είναι πολύ ελαφριά!

Τι είναι οι «τιμές R» του στρώματος ύπνου; (R-Value)

Οι τιμές R είναι ένα μέτρο του πόσο καλά αντιστέκεται το στρώμα ύπνου σας στην απώλεια θερμότητας. Μια τιμή R από 1,0 έως 2,0 είναι καλή για καλοκαιρινή χρήση, αλλά θα χρειαστείτε βαθμολογία από 4,0 έως 5,0+ για χειμερινή κατασκήνωση.

Therm-a-Rest τα πρώτα αυτοφούσκωτα στρώματα

https://www.cdc.gr/kataskinosi/ypostromata/?features_hash=11-426

Το 1971, ένας συνδυασμός από άνεργους μηχανικούς της Boeing, ένα στρωματάκι κηπουρικής και το όνειρο για καλύτερες νύχτες κάτω από τα αστέρια ενώθηκαν για να αλλάξουν τον τρόπο που βιώνουμε την ύπαιθρο για πάντα. Το 1972 δημιουργήθηκε η Cascade Designs και άρχισε να πουλά το Therm-a-Rest Standard 3/4 - το πρώτο στον κόσμο αυτοφούσκωτο στρώμα ύπνου.

Σήμερα, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η εταιρία Therm-a-Rest παραμένει παγκόσμιος ηγέτης στην άνεση σε εξωτερικούς χώρους, προσφέροντας την ευρύτερη και πιο καινοτόμα γκάμα υποστρωμάτων σε πάρα πολλά σχέδια και μεγέθη.

Σύστημα ύπνου

Το υπόστρωμα και ο υπνόσακός σας συνεργάζονται για ένα συνολικό αποτέλεσμα!

Είναι αλήθεια ότι η ζεστασιά και η άνεσή σας στον πραγματικό κόσμο μπορεί να διαφέρουν από τις δοκιμασμένες βαθμολογίες θερμοκρασίας που βασίζονται σε πολλές μεταβλητές, όπως η υγρασία, ο άνεμος, ο τύπος καταφυγίου, ο τύπος σκηνής, οι συνθήκες εδάφους, τα ρούχα και οι προσωπικές προτιμήσεις. Το κεντρικό θέμα, ωστόσο, είναι το σύστημα ύπνου σας.

Ένα σύστημα ύπνου αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία: 1) το υπόστρωμα, 2) τον υπνόσακο και 3) τα ρούχα του ύπνου.

Εάν χρησιμοποιείτε ένα λιγότερο μονωμένο υπόστρωμα σε πιο κρύες θερμοκρασίες, ο υπνόσακος σας μπορεί να μην ανταποκρίνεται στη βαθμολογία θερμοκρασίας του. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η βαθμολογία δοκιμής ενός υπνόσακου βασίζεται σε ένα άτομο που φορά μακριά εσώρουχα και κάλτσες και κοιμάται σε ένα μονωμένο υπόστρωμα με τιμή R περίπου 5,5.

ΣΥΝΘΗΚΕΣ	ΖΕΣΤΗ	ΔΡΟΣΙΑ	ΚΡΥΟ	EXTREME
Αναμενόμενη Νυχτερινή χαμηλή θερμοκρασία	10°C	0°C	-6°C	-17°C
Υπόστρωμα: R-Value	2	2 – 3.9	4 – 5.4	5.5+
Υπνόσακος: Θερμοκρασίες	0°C ή πιο κάτω	-6°C ή πιο κάτω	-9°C ή πιο κάτω	-20°C ή πιο κάτω

https://www.rei.com/learn/expert-advice/sleeping-pads.html

Συμπεράσματα

Σήμερα υπάρχει μια πολύ μεγάλη ποικιλία υποστρωμάτων διαθέσιμα στην αγορά. Αφρολέξ, υποστρώματα αέρα και αυτοφούσκωτα. Όλα χρησιμοποιούν διαφορετικά υλικά, διαφορετικά μεγέθη, σχέδια, βάρος, συμπιεστότητα και φυσικά, κόστος. Για τη σωστή επιλογή ενός υποστρώματος πρέπει να μελετήσουμε τη χρήση που θα κάνουμε, τις περιβαλλοντικές/καιρικές συνθήκες (τι θερμοκρασίες αναμένουμε το βράδυ, πόση υγρασία υπάρχει κλπ), τις συνθήκες εδάφους (πόσο πιθανό είναι να τρυπήσει το υπόστρωμα), το κουβάλημα (πόση ώρα θα χρειαστεί να κουβαλήσουμε το σακίδιό μας μέχρι το σημείο διανυκτέρευσης), καθώς και τις προσωπικές μας ανάγκες (κάποιοι χρειάζονται πιο ζεστό ύπνο από άλλους). Επιπλέον για έναν άνετο και ξεκούραστο ύπνο, οφείλουμε να μελετήσουμε το συνολικό σύστημα ύπνου που σχεδιάζουμε. Δηλαδή τον συνδυασμό υποστρώματος, υπνόσακου και ρούχων ύπνου.

Τέλος, στην περίπτωση που επιλέξουμε υπόστρωμα αέρα (απλό ή αυτοφούσκωτο) φροντίζουμε να ελέγξουμε το στρώμα πριν την αγορά ή στο σπίτι, κι έχουμε πάντα μαζί μας ένα κιτ επισκευής!